Слободната масонерија навистина е посебен феномен – колку повеќе одговори ти нуди, толку повеќе нови прашања ти наметнува; колку поголем број од своите „тајни“ ги прави достапни за профаниот свет, толку се зголемуваат нејзината езотеричност и мистична недостапност; кога мислиш дека си успеал да ја отвориш, истовремено добиваш чувство дека се претвора во една од оние волшебни кинески кутии со недефиниран број на скриени прегради и дупли дна.
Интервју: Живко Груевски, голем мајстор на Големата ложа на Македонија
Од денот на официјалното прогласување на Големата ложа на Англија во 1717 година, братството за кое најмногу теоретичари тврдат дека се формирало како наследник на Редот на темпларите, предизвикува неподелен интерес во светот. Современото мисловно масонство ја чува мистиката на некогашното братство, но не е „тајна“ организација туку затворена, достапна само за легитимни членови, надминувајќи ги границите на светски елитен клуб на аристократијата, за какво што важело низ историјата. Основните податоци за Големата масонска ложа на Македонија, формирана во 2005 година, ги открива Живко Груевски, голем мајстор на Големата ложа на Македонија. Тоа што може да се каже е во ова интервју, другото е во „тајниот“ систем на редот.
Ако им ги оставиме новите сознанија за поврзаноста на македонското револуционерно движење од крајот на 19 и почетокот на 20 век со масоните на историчарите, каква е состојбата со современото масонско движење и со неговото влијание на настаните во Македонија? Постои ли?
– Во последните две декади од 20 век, со големите промени што настанаа во Југоисточна Европа (симболичното паѓање на Берлинскиот ѕид и распадот на југословенската федерација), забележано е интензивно реактивирање на старите национални големи ложи кај поголемиот дел суверени држави во регионот. Во 1990-тите, евидентно беше дека Република Македонија е една од ретките држави во Европа каде што сé уште нема легитимно организирана форма на регуларна Слободна масонерија. Постојат многу податоци за проминентни активни масони од Македонија (од крајот на 19 и 20 век), но факт е дека сите тие објективно биле дел од ложи што работеле под јурисдикција на бугарската, српската, романската Слободна масонерија. Сложените „игри“ на нашата историја никогаш не создале услови за автохтона, самостојна организација.
Кон крајот на 1995 година, иницијалната група од осуммина го почна возбудливото „патување“ за остварување на возвишената цел – Голема ложа на Македонија (ГЛМ). По неколкуте „попатни станици“, забележани во нашите архиви, трпеливиот и конструктивен пристап заслужено нé однесе директно во срцето на интелектуалната или мисловна Слободна масонерија – во Лондон. Во беспрекорна организација на мајката-ложа со најголем авторитет – Обединетата голема ложа на Англија (ОГЛА), дваесет и тројца од Македонија бевме регуларно иницирани во дванаесет лондонски ложи истовремено, во маркантната градба на „Фримасонс хол“ на Грејт Квин стрит. Исполнувајќи ги строгите правила за регуларност, во определен временски период, го заслуживме издигнувањето во највисокиот степен на мајстор-масон. Со согласност и одобрение на ОГЛА, основана е првата посебна ложа „Скопје“ во Македонија, во октомври 2000 година, и потоа уште две ложи – во февруари 2002-та и јуни 2003-та, со што се стекнаа формалните услови за можно регуларно осветување (консекрирање) на национална голема ложа.
Нашата дискретна и посветена работа беше највисоко признаена и наградена со тоа што по одобрение на големиот мајстор, војводата од Кент, ОГЛА ја консекрира и и даде „светлина“ на историски првата Регуларна голема ложа на Македонија на 30 септември 2005 година во Скопје.
Големиот Мајстор на ГЛМ Живко Груевски
Во последниве години многу работи се сменија, но општата конфузија на јавноста во врска со масонството – остана. Едни се сомничави, други не веруваат во неговото постоење, трети се класични жртви на теоријата на заговор со која редовно се поврзува движењето. Што е вистината?
– Слободнатамасонерија е најстара глобално распространета организација со секуларен, неполитички и добротворен карактер. Во современи услови, во демократските општества може да се дефинира како општествено движење со граѓанскоправен фундамент и легитимитет, чија движечка сила се филантропијата и хуманизмот. Со векови Слободните масони ги негуваат и следат трите свети начела на братска љубов, добродетелство и непрекинлива потрага за осознавање на вистината. Со официјализирањето на интелектуалната, мисловна Слободнамасонерија во далечната 1717 год., редот се профилира во езотерична форма на едукативен центар, каде што добри луѓе посветено работат на себеусовршување, негување, промовирање и надградување на универзалните хумани, морални, етички и духовни вредности. Начелата за еднаквост и инклузивност ја потврдуваат отвореноста за иницирање независно од религиозните, расните, политичките, социјалните и културните различности. Слободнитемасони со својот ангажман ја внесуваат „светлината“ во разумот, во толеранцијата, во слободата на мислата и совеста. Братството никогаш не наметнува заеднички ставови за прашања од профаното живеење, не етаблира догма и догматско покорување на една вистина и затоа овозможува заедништво и братско пријателство меѓу луѓе што поради своите различни филозофски, религиозни или политички убедувања веројатно би останале туѓинци на вечна дистанца и конфронтираност.
Поради ваквите принципи, Слободната масонерија била константно прогонувана, забранувана и насилно репресирана од повеќето религии, догматски идеологии и тоталитарни, диктаторски режими. Познато е дека како гласни придвижувачи на антимасонски изливи и кампањи неретко се и исклучени или отфрлени масони, кои заскитале во организацијата, па разочарани и бесни од својот избор, врз основа на некои стекнати сознанија, полуинформации и полувистини, решиле на светот да му ја откријат „вистината“ за ова „тајно и моќно заговорничко братство“!?
Ако тоа не задира во тајните на здружението, колкава е македонската ложа?
– Гледајќи со диоптријата на 21 век можеме да констатираме дека во изминатите три столетија (особено на европскиот и на американскиот континент) слободномасонското братство ги привлекувало и здружувало водачите, односно дел од најпрогресивниот слободномислечки човечки потенцијал. На извонредно долгите листи со имиња на проминентни Слободни масони, без сомнение, се поголем дел од лидерите во општеството во определен историски период – во науката, уметноста, политиката, бизнисот, хуманоста…
Водачите, генерално, имаат големо влијание во социјалните средини, кое Слободната масонерија не го дефинира како моќ, туку како заслужен и респектиран авторитет. Луѓето со потврден интегритет и авторитет мора да бидат постојано свесни за својата голема одговорност кон сите околу нив што ги респектираат и им веруваат. Затоа значајно е да се сфати дека влијателноста на Слободнатамасонерија се базира и потврдува во јавноста, главно, преку индивидуалниот, поединечен квалитет и авторитет на секој Слободенмасон. Всушност, авторитетот на индивидуалниот член суштински го прави позитивното влијание во континуитет и предизвикува промени во општеството, а не Слободната масонерија како организација.
И нашата, релативно млада Слободна масонерија во Македонија не е исклучок. Не форсираме квантитет за да импресионираме со бројност на членството, туку приоритет е градење и обликување квалитетна Слободна масонерија, која духовно нé исполнува, претставува позитивен пример во државата и организација што во континуитет ќе остане рамноправен и авторитетен член на светската фамилија на суверени регуларни големи ложи.
Како тоа може да го унапреди животот во време кога со модерниот свет владеат други принципи – доминација, лицемерство и двојни аршини?
– Тоа прашање многу често и самиот си го поставувам, заплиснат од мноштвото примери на драматична ерозија на базичните хумани вредности и човечки признавам дека имам моменти на слабост, краткотрајна збунетост и дезориентираност. Но, исто така, искрено можам да ви кажам дека сум среќен што тоа се само моменти, пред сé, благодарение на учењето што во континуитет ги споделувам со моите браќа Слободни масони. Тоа што ги издвојува Слободните масони од профаноста е нивната вековно непрекината традиција за трпелива и посветена работа на себеосознавање и себеусовршување, но не индивидуално изолирани, туку во рамките на еден чудесно интегриран ред, каде што слободно креираш и разменуваш позитивна енергија со другите, различни од тебе, интелектуално се вложуваш, но и многу добиваш. Темелните хумани принципи и системот на етички, морални вредности секако не и припаѓаат и не се ексклузивно право исклучиво на Слободнатамасонерија. Но јас и не познавам друга глобално организирана, секуларна и искрено инклузивна форма што со вековен континуитет со доследна посветеност и ентузијазам ја негува, чува и обновува „светлината“ на чистата човекова душа.
Какво е местото на Македонија, која е мала држава, во тој свет на големи играчи?
– Универзалната, глобална поставеност на Слободната масонерија никако не значи дека се работи за единствена светска организација со некакво мистично и бескрајно влијателно, централизирано хиерархиско управување. Организациски, највисоко управувачко тело кај регуларната Слободна масонерија е Големата ложа. Регуларните големи ложи имаат целосен легитимитет, неприкосновен суверенитет и независност. Во интернационалната комуникација тие билатерално разменуваат формално признавање и прифаќање на меѓусебниот авторитет и јурисдикција, воспоставувајќи формални односи и комуникација на целосно рамноправно ниво, каде што нема диференцијација на помалку или повеќе „вредни“ големи ложи.
Од таму, ниту „големината“ на нашата држава, ниту, пак, релативната младост на Големата ложа на Македонија не претставуваат некаков ограничувачки фактор на интернационалната слободномасонска сцена. Сосема спротивно, без лажна скромност, можам да ви потврдам дека веќе денес ГЛМ има остварено формално меѓусебно „признавање“ со повеќе од 90 меинстрим-национални регуларни големи ложи во светот, заслужувајќи забележлив авторитет и респект.
Како се случи во модерната историја на масонството Македонија да биде првата држава што ќе ја добие, како што се вели со терминологијата на редот, светлината директно од највлијателната – британската ложа?
– Провокативноста на ова прашање сé уште со ненамален интензитет предизвикува позитивен интерес, особено кај европската Слободнама сонерија. Факт е дека суверените национални регуларни големи ложи се рамноправни, но факт е и дека неформално ОГЛА, која го симболизира светскиот почеток на шпекулативната, мисловна слободна масонерија (1717 год.) има највисок респект и авторитет како „Мајка ложа“. Доколку на тоа се додаде и податокот дека во текот на 20 век таа ниеднаш не била директно вклучена во церемонија за консекрирање и давање светлина на нова голема ложа, туку тоа им го препуштала на другите регуларни големи ложи, тогаш станува сосема јасна логичноста на прашањето – што беше толку специфично, што беше пресудно за одлуката директно да се поддржи и спроведе основањето на првата Голема ложа на Македонија!?
Финалето на оваа безрезервна поддршка и менторство се одржа на 30 септември 2005 година во Скопје на свечена инаугурација на Големата ложа на Македонија.
Дали денес во Македонија постојат и други слободнимасонски групи!?
– Знам дека во последниве неколку години во нашата држава постои и работи слободномасонска организираност, која и припаѓа на втората по големина, легитимна Обединенција – Големиот Ориент на Франција. Тоа е одвоена или посебна слободномасонска Обединенција, која како резултат на неколку „суштински“ разлики во применувањето на древните принципи и правила, некаде во 1877 год. ги загубила регуларноста и признавањето и продолжила паралелно да функционира. Лично, имам целосен респект за слободата и легитимноста на нивната одлука, а со некои од браќата во Македонија одржувам одлични неформални, човечки релации – но регуларната Голема ложа на Македонија нема никакви формални релации и сé уште никаква можност за формална слободномасонска комуникација со Големиот Ориент.
Од друга страна, пак, од сосема непроверени извори, до мене пристигнуваат и некои информации, можеби целосно или делумно шпекулативни, кои говорат за формирање други групации што себеси се нарекуваат „масонски ложи“, глумејќи слободномасонска регуларност. Ова, всушност, и не би било ништо чудно или сосема ново зашто во светот (особено во нашиот регион) е евидентирано краткотрајно постоење на некакви здруженија што себеси се нарекуваат „масонски организации“ или квазимасонски структури, вообичаено групирани за остварување на некои лукративни, бизнис или политички цели. Доколку направиме некоја симплифицирана паралела со профаниот живот, замислете ако една група луѓе, добри пријатели што добро играат фудбал, меѓу себе се договараат и одлучуваат да формираат тим што самите си го нарекуваат национална фудбалска репрезентација!
Постои ли масонско решение за нерешлива ситуација со името?
– Во интернационалните односи ние сме официјално признаени и прифатени, со целосен суверенитет и со прецизно формулирано име – Голема ложа на Македонија; без забелешка ни се одобрени самостојно уредување и работење во согласност со нашата конституција; првпат во историјата на Слободнатамасонерија ритуалот во три степени, ученички, помошнички и степенот на мајстор-масон, е преведен на македонски јазик и работењето во „Отворена ложа“ се одвива на македонски јазик! Ова е скромен, но и посебен извонредно значаен придонес на Слободнитемасони од Македонија за својата држава.
Сите конституции на регуларните големи ложи забрануваат секакви дискусии за религиозни и политички прашања во слободномасонското работење. Од таму, колку и да изгледа оправдано тоа по определени прашања, регуларната слободномасонска организација – НЕ расправа, НЕ формулира и НЕ соопштува официјални „заеднички“ ставови или препораки за теми што се надвор од конституцијата на Големата ложа. Поединечно Слободнитемасони ги вложуваат сиот индивидуален кредибилитет и професионален капацитет промовирајќи и поддржувајќи ја Република Македонија во заложбите за исполнување на стратегиските цели.
извор: Нова Македонија
