Македонско „национално-сепаратистичко” културно-литературно и ослободително движење сред младата македонска интелигенција и емиграција во Бугарија што се појави како тенденција кон крајот на 80-тите и се изрази во почетокот на 90-тите години на XIXв., именувано по насловот на сп. „Лоза” (1892), орган на Младата македонска книжовна дружина во Софија.
Поради сепаратистичките идеи и активности, тоа беше јавно напаѓано и брутално прогонувано од властите и прерасна во други идејни и револуционерни форми, станувајќи основа, меѓу другото, и за формирањето на Македонската социјалистичка група и на Македонската револуционерна организација (1893).
– месечно списание, орган на Младата Mакедонска Kнижовна Дружина, изразител на македонскиот национален сепаратизам.
Основач е охриѓанецот Климент Караѓулев, а одговорен редактор дебарчанецот Иван К. Божинов. Соработници: Георги Баласчев (Езерски), Петар Поп Арсов (Вардарски), Коста Шахов, Димитар Мирчев, Климент Караѓулев, Дамјан Груев, Иван Хаџи-Николов, Ефтим Спространов (Е. Маркулев) и др.
Излегуваат 6 броја во две одделни и различни етапи. Првите 4 броја (1892) се печатени на македонизиран бугарски јазик со фонетски („помакедончен”) правопис и со редуцирана кирилска азбука (со местимична употреба и на посебни графеми за меките консонанти к’, г’, л’, н’), а последните два броја (1894) излегуваат на тогашниот официјален бугарски литературен јазик и правопис. Веднаш по појавата на првиот број на списанието официозот „Свобода” (18 февруари 1892, 3) ја алармира бугарската јавност:
„Луѓето овде имаат други цели – да создадат нов литературен македонски јазик… Следствено, прашањето се сведува кон стремежот да се воведе литературен сепаратизам што природно го влече по себе и политичкиот… во бугарската престолнина, во срцето на Бугарија излегуваат луѓе што се силат да ги расипат плодовите на толкугодишните усилби, да докажат дека Македонските Бугари се одделна нација, со посебен јазик, со посебни историски задачи!”.
Весникот „Свобода” ги открива и основните цели на Дружината: „Од статијата ,Неколку белешки’ стр. 5 се гледа дека таа се вбројува ,кон денешниот преовладувачки елемент’, дека името на тој словенски елемент е ,Македонци’, дека Македонија е нивна татковина, дека таа е одделно господарство, чиешто минато е покриено со блесок и особено во времето на Филипа и Александра Велики…”.
Скоро Дружината беше растурена од властите, членовите и сомислениците беа апсени, интернирани и прогонети. Соидејниците во историјата се познати по името на списанието како „лозари”, а движењето како „лозарско движење”. По две години, со друга редакција и со друга национална концепција, се појавија уште два броја и Дружината беше задушена. Современикот Крсте Петков Мисирков оценува дека тоа е “iиедно национално сепаратистично движеiне со цел’а да се оддел’ат интересите на македонците од бугарцките со возведуаiин’е на iиедно од македонцките наречиа на степен на литературен iазик за сите македонци. Орган на тоа сепаратистско движеiн’е во Бугариа беше журналот ,ЛОЗА’. Но тоа дуовно движеiн’е на македонците не се ареса на бугарцкото стамболовцко праител’ство, коiе забрани да се издаат ,ЛОЗА’ и зафати да гонит македонците сепаратисти”.
0 Comments